روشهای اطفاء حریق
روشهــای اطفـاء حــريق
روشهای جلوگيري از تجميع عوامل ايجاد حريق هستند كه با حذف هر كدام از آنها آتش خاموش می گردد .
1-حذف هوا يا اكسيژن ( خفــه كردن ) :
با كاهش يا حذف كامل غلظت اكسيژن هوا می توان اكثر حريق ها را خاموش كرد .
مانند : قراردان پتوی خیس يا درپوش برروی ظرف مايع مشتعل .
2-حذف ياكاهش حرارت ( سـرد كردن ) :
با توجه به تعریف نقطه اشتعال ، هر ماده سوختنی جهت شعله وری وادامه حريق نياز به مقداری حرارت داشته تا در سطح خود بخارات قابل اشتعال توليد و از تركيب آن با اكسيژن هوا مخلوط قابل اشتعال بوجود آورد تا با دريافت اندكی حرارت شعله ور شود . حال چنانچه اين فرايند رخ داده وحريق ادامه يابد ، می توان با كاهش دمای ماده مشتعل به پائين تر از نقطه اشتعال آن ( بدليل عدم توانايی در مساعد نمودن بخارات قابل اشتعال ) از گسترش حريق جلوگيری و آنرا اطفاء نمود .
مانند : پاشيدن آب بر روي ماده مشتعل به دليل خاصيت خنك كنندگي آن .
3- حذف ماده سوختنی ( روش جداسازی ):
چنانچه بتوان ماده قابل اشتعال رااز مجاورت هوا يا حرارت دور نمود ، حريق خاموش می شود . مانند : بستن شير اصلی در حريق گازها .
4- قطع واكنش هاي زنجيره اي ( برهم زدن اختلاط قابل اشتعال ) :
اين روش اطفايی بوسيله استفاده از مواد شيميايی بازنده حريق و يا جلوگيري از تبديل فازه ها به يكديگر از ادامه آتش سوزی ممانعت می كند .
مانند استفاده از مواد اطفايي پودري در حريق مايعات .
انــواع مـواد اطفــايی
آب :
استفاده از آب براي كنترل حريق ساده ترين ودرعين حال موثرترين روشی است كه تمام افراد با آن آشنا می باشند . ليكن به همان اندازه كه استفاده از آب می تواند در خاموش كردن آتش مفيد باشد ، استفاده نابجا از آن نيز می تواند موجب ايجاد مخاطره و گسترش حريق يا خسارت بعدی گردد.
كــف ( فـوم ) :
كف هاي مورد مصرف دراطفاء حريق كه آنواع پروتئيني آن از تخمير آلايش هاي دامي غير خوراكي نظير : خون ، دو ، شاخ ، پشم و … وانواع شيميايي آن از تركيب برخي مواد شيميايي خاص تهيه مي شود، در هنگام پاشيده شدن توسط سر لوله كفساز باهوا وآب مخلوط شده وحباب ايجاد مي نمايد . فراوني گسترش كف در هنگام استفاده ، مي تواند روي حريق را پوشانده ومانع رسيدن اكسيژن وصعود گازهاي ناشي از حريق مي گردد . نكته مهم در استفاده از كف ؤ توسعه خوب آن وپخش شدن روي سطح ماده مشتعل مخصوصاَ مايعات قابل اتعال بدليل سبكي آنها مي شود .
پودرهاي شيميايي :
استفاده از برخي از مواد شيميايي كه معمولاَ داراي بنيان كربنات ، سولفات يا فسفات مي باشند ، يكي از راه هاي متداول وساده براي خاموش كردن آتش از طريق خفه كردن آن است . اين تركيبات براحتي براي اطفاء انواع حريق C,B,A بكار مي روند . به همين دليل در استفاده هاي عمومي معمولاَ اين خاموش كننده ها توصيه مي شوند . پودر شيميايي روي حريق پاشيده شده و باعث پوشاندن آتش وجلوگيري از رسيدن اكسيژن مي گردد. پودرها در حرارت بالاي 60 درجه سانتي گراد پايداري خوبي ندارند و امكان چسبندگي آنها در كپسول زياد مي گردد . ابعاد ذرات پودر بسته به نوع مواد و شركت سازنده حدوداَ 75-100 ميكرن است كه هرچه قطر ذرات ريز تر باشد ، موثرتراست . پودر شيميايي تحت فشار ازت يا CO2 در سطح قاعده حريق به صورت جارويي پاشيده شده ودر صورتي كه افراد آموزش كافي ديده باشد ، براحتي آتش را خاموش مي نمايند.
پودر شيميايي آنچنان كه بايد براي حريق دسته A كاربرد ندارد ، چرا كه بدليل نفوذ پذيري در جامدات ، نمي تواند به عمق آنها ورود واز داخل آنها را خاموش نمايد . به همين دليل مي بايست بعد از استفاده از مواد اطفايي پودري ، باپاشش آب از برگشت شعله پيشگيري كرد . مگراينكه مواد درحال اشتعال پربها باشند يا استفاده از آب ماهيت آنها را تغيير دهد .
پودر 100 درصد خشك :
اين پودر براي خاموش كردن حريق فلزات قابل اشتعال مانند : سديم ، پتاسيم ، منيزيم ومانند آن بكار مي رود وبيشترين مكان مصرف آنها آزمايشگاه ها است .
گـــاز CO2 :
دي اكسيد كربن گازي است غير قابل احتراق ، بي بو ، غير رسمي وسنگين تر از هوا كه داري چگالي 5/1 بوده وهادي الكتريسته نيست . مكانيسم عمل آن هنگام حريق به سه صورت است : ابتدا با تشكيل يك لايه سنگين مقاوم در مقابل عبور هوا ، آتش را خفه مي كند ، سپس اكسيژن هواي اطراف حريق راكاهش ونهايتاَ آتش را سرد مي كند .
يكي از خصوصيات مهم گاز CO2 اين است كه باعث ايراد خسرت به مواد موجود در محيط حريق نمي شود . لذا در مواردي كه مواد باارزش دچار حريق مي شوند ، مناسب تر از آب است . CO2 براي حريق هاي الكتريكي والكترونيكي بسيار مناسب است . زيرا تا حدودي بدليل هدايت برق وخصوصا حذف مواد خاموش كننده باقيمانده ، باعث اتصالي يا خرابي در قطعات حساس نمي گردد. ليكن هنگام استفاده ، بدليل جايگزين شدن با اكسيژن محيط ، مي تواند موجب خفگي فرد اطفاگر وساكنين گردد. همچنين در فضاي روباز وداراي تهويه نيز چون نمي تواند جايگزين كامل اكسيژن محيط شود از قابليت اطفاء كامل اين حريق ها برخوردار نيست .
تركيبات هالوژنه ( هالون ) :
مواد هالوژنه از مشتقات CH4 يا C2H6 می باشند كه جايگزين يک يا چند عنصر هالوژنه شامل (I.BR.C1.F ) شده اند . هالون ها در هنگام اطفاء بدون بجای گذاشتن اثرات تخريبی وباقيمانده بروي مواد ودستگاه ها می تونند بطور بسيار موثری ايفای نقش نمايند . مكانيسم اثر هالون ها تا حدودي مشابه CO2 بوده و چون سنگين تر از هوا هستند ، می توانند به سرعت روی حريق را پوشانده ومانع رسيدن اكسيژن گردند. بعلاوه پاشش اين مواد برروی حريق می تواند باعث رقيق شدن اكسيژن هواي اطراف حريق شده وآن را مهار نمايد . اين مواد به نسبت افزايش حجم هنگام تغيير فاز از حالت مايع به بخار بيش از 3 برابر افزايش حجم بيشتري نسبت به دی اكسد كربن پيدا مي كنند .
به همين دليل در وزن مساوی ، قدرت خاموش كنندگی آنها 3-2 برابر CO2 مي باشد . هالون ها می توانند در هنگام مجاورت با آتش از سرعت واكنش های زنجيره ای بكاهند وبصورت موثری آتش را مهار نمايند .
گرچه مدت هاست كه استفاده از هالون ها بدليل تاثيرات نا مطلوب آنها برروي لايه ازون و محيط زيست ، منسوخ وممنوع گرديده ، ليكن اخيراَ برخي شركت ها با ايجاد تغييراتی در بنيان مولكولی آنها ، كپسول هايی را به بازار ارائه داد ه اند كه به نسبت حجم و وزن كم ، ضمن تاثير گذاری بسيار عالی در اطفاء حريق ها ، تاثيرات مخرب زيست محيطی ندارند .
خاموش كننده های جديد هالون براي مكان های محتوي تجهيزات يا مواد قابل اشتعال مهم و حساس مانند : دستگاه های الكترونيكی والكتريكی ، جامدات پر ارزش ، اسناد ، ديسپاچينگ ها ، مراكز مخابراتی ومانند آنها كاربرد زيادی دارند.
نظرات شما عزیزان:
